«راهنمای کشوری اخلاق در انتشار»

مقدمه

رشد روز افزون دانش پزشکی مدیون تلاش هرروزه پژوهشگران و محققان این حیطه در انجام پژوهش­‌های گوناگون در جهت پاسخ به سوالات موجود و حل معضلات حوزه سلامت است. رعایت استانداردهای اخلاقی در همه‌­ی مراحل تحقیق از طراحی تا اجرا و انتشار نتایج پژوهش‌­های زیست- پزشکی دغدغه­‌ی اصلی همه­‌ی ذینفعان از جمله سیاست‌گذاران، سردبیران نشریات و  پژوهشگران حیطه‌ها و رشته­‌های مختلف علوم پزشکی است. در این راستا فعالیت­‌های فراوانی در سطح بین‌المللی در جهت افزایش اطمینان از رعایت استانداردهای اخلاق در انتشار آثار پژوهشی صورت گرفته است. سازمان‌­های بین‌المللی متولی اخلاق نشر از جمله کمیته بین‌المللی اخلاق نشر و یا کمیته بین المللی سردبیران نشریات پزشکی از سالیان پیش با ارایه‌­ی راهنماهای گوناگون، سعی در اشاعه فرهنگ رعایت اصول اخلاقی در انتشار پژوهش­‌های پزشکی داشته­‌اند. در سطح ملی نیز کمیته­‌ی ملی اخلاق در پژوهش­‌های زیست- پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مرجع ملی مسائل مرتبط با اخلاق در پژوهش­‌های زیست پزشکی کشور در راستای وظایف ذاتی خود و در جهت ایجاد شفافیت و وحدت رویه در کشور و نیز هماهنگی بیش‌تر با استانداردهای بین‌المللی از جمله راهنمای کمیته‌ی بین‌المللی اخلاق نشر، الزامات کمیته­‌ی بین­‌المللی سردبیران مجلات پزشکی، بیانیه‌­ی خط مشی انجمن جهانی سردبیران علوم پزشکی و راهنمای شورای سردبیران علمی، این راهنما را تدوین و تصویب کرده­‌ است. هرگونه تخطی از استانداردهای اعلام شده در این راهنما مصداق تخلف پژوهشی محسوب می‌­شود و کمیته­‌هایی که بر اساس «دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی» ابلاغ شده در شهریورماه یک­هزار و سیصد و نود و چهار  و قانون «پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» مصوب سی و یکم مرداد ماه یک­هزار و سیصد و نود و شش مجلس شورای اسلامی مجاز به رسیدگی به سوءرفتارهای پژوهشی هستند، لازم است این راهنما را در موارد مربوطه مبنای قضاوت در مورد شکایات واصله و موارد در دست بررسی قرار دهند. دبیرخانه کمیته ملی اخلاق در پژوهش­‌های زیست- پزشکی وزارت متبوع، مسئولیت نظارت بر حُسن اجرای این راهنما را به­ عهده دارد.